Kijk, de techniek rond een buizenversterker is geen raketwetenschap, maar van 0 af een ontwerp beginnen is toch wat anders. De reden is simpel, ik had nog een aantal nieuwe! (nos) EL86 buizen in de kast liggen. Als vervanger voor een evt. radio-restauratie. Maar als dit projectje een goeie gitaarversterker oplevert is dat natuurlijk zonde om ze op de plank te laten liggen.
De meest gebruikte buis in (Europese) radio’s is de EL84, maar als je nou denkt dat de EL86 daar dan wel op zal lijken (wat ik hoopte), helaas. Eigenlijk lijken ze in niets op elkaar. Bij mijn weten is er zelfs geen radio of versterker die deze buis op een ‘normale’ manier, met een uitgangstrafo, gebruikt.
De EL86 pentode is in 1956 ontworpen als audio/TV eindversterker, geschikt voor een (relatief) lagere Anodespanning en hogere Anode stroom. Hierdoor is deze geschikt om transformatorloos te werken met de door Philips ontwikkelde hoog-omige speakers.
Ok. Eerst het datablad erbij om de waardes te bekijken. Het blijkt dan inderdaad een totaal andere buis te zijn dan de EL84. De max. anode Voltages moeten veel lager, zeker 100 volt lager rond 200volt. De interne weerstand (impedantie) is daarnaast ook veel lager, wat resulteert in een veel hogere stroom door de buis. Dit vond ik interessant omdat je dan (in theorie) veel hogere wattages zou kunnen halen als je hem op of net over de grens duwt.
De eerste pogingen waren veel belovend, zeker mbt het geluid. Ik had nooit een EL86 gehoord in s.e. configuratie. Super volle sound! Anode voltage (Va) op 280v. Kathode weerstand 270 ohm. Maar helaas ook een sterke brom, en vreemd, de buis was extreem microfonisch. Controle van de Kathode spanning gaf aan dat ik een whooping 18watt uit de buis haal (dat is Pdiss, Anode vemogen, niet wat er bij de speaker uitkomt). Theorie van hogere wattages klopt?
Nog een keer naar de databladen gekeken, tja. Het blijkt dat de EL86 in tegenstelling tot andere (NOS) buizen absoluut niet over de maximum waardes afgeregeld kan worden. De buis heeft gewoon een heel scherp maximum van 12 watt voor Pdiss. Ga je erover => faal. Dus alles moet naar beneden. Na wat rekenwerk (de voeding levert 280 volt) en wat experimenteren komt het op het volgende:
De Anodespanning : 186v.
Schermroosterspanning (g2) : 165v.
Kathodeweerstand : 220 ohm – Vk : 13v. ( Ia: 60mA x Va: 186v = 11 W.)
Schermrooster serieweerstand : 470 ohm
Volgens het datablad zou ik nu zo’n 5 watt uitgangsvermogen moeten hebben. En mijn oren geloven dat meteen. Ik zal het nog na moeten meten, maar eigenlijk is dat alleen nog van academisch nut. Hij klinkt geweldig, geen brom en hard genoeg…. Project geslaagd.